Vooroordelen of veroordelen?

Vooroordelen of veroordelen?

Ik zou natuurlijk liegen als ik zeg dat ik het nooit heb, een vooroordeel. Ergens een stempel op plakken. Het zal wel in ons menselijk brein zitten om ergens wat van te vinden, want zeg eens eerlijk? Heb jij ze nooit? Het is de manier hoe je met deze vooroordelen in je brein omgaat of je ze wel of niet uitspreekt, tenminste, dat is wel mijn ervaring. Want een vooroordeel uitspreken kan zomaar kwetsend zijn, beledigend zelfs zonder dat we daar erg in hebben.

Misschien is het wel helemaal niet zo bedoeld, zit er nuance in. Zit er een verhaal achter. Een verhaal dat we niet goed of misschien wel helemaal niet kennen. En daar zit de sleutel tot het succes, want geloof me het is heerlijk om te leven zonder vooroordelen. Zonder stempels te “moeten” plakken van je brein. Zonder negatief te zijn, want een vooroordeel is zelden positief.

Ik vertrok ook wel met een handje vooroordelen vorig jaar. Dat steek ik niet onder stoelen of banken. Misschien grotendeels oordelen die ik zelf had gevormd maar beïnvloed door buitenaf. Door media en meningen van anderen besmeurde vooroordelen. Met al die meningen en vooroordelen, maar wel met een open hart ben ik dat grote avontuur aangegaan. Het onbekende in.

Ik liep onder andere door Turkije, Bulgarije, Servië en Bosnië en Herzegovina vorig jaar. Ik vond het deel Bulgarije en Servië natuurlijk rete-spannend! Gevoed met “wat nou alsjes” en “stel nou datjes” ging ik grenzen over. Al snel leerde ik anders. Leerde ik hoe de bevolking is, hoe de geschiedenis een beetje in elkaar steekt. Ik leerde de gigantische gastvrijheid kennen en ik kwam erachter dat er meer goed dan kwaad is op deze wereld.

Geen berovingen of andere gekkigheid. Geen monsters of menseneters. Ja echt! Zo wordt er namelijk wel eens over de Serven gesproken. Dat het de aanstichters van het kwaad zijn, dat er alleen maar moordenaars wonen. Ik moest al vooral niet zeggen dat ik uit Nederland kwam, in verband met de NAVO bombardementen in 1999. Ook moest ik vooral niet spreken over de buren, uit Bosnië, Kroatië of Kosovo. Dan zou ik terecht komen in vechtpartijen, misschien zou ik wel verdwijnen.

Na de geweldige ervaringen in Turkije en Bulgarije werd ik in het zuiden van Servië uitgenodigd bij een gezin. Een man stond in de voortuin en sprak me aan. Ik moest maar even rusten, eten en vooral goede gesprekken voeren onder het genot van lokaal gestookte Rakija. Het ging al snel over bovenstaande onderwerpen. De dochter van het gezin maakte de opmerking:  “Never judge a book by it’s cover”. Deze opmerking sloeg toen bij mij in als een bom, net een kleine week onderweg in dit land. Ik schrok er eigenlijk een beetje van, want ik had natuurlijk al meer gezien in mijn leven om te weten dat je niet moet oordelen voor je weet hoe het zit. Toch raakte het mij nu echt.

De woorden die de dochter van dit gezin sprak zijn de rest van mijn reis bij me gebleven. Deze opmerking staat nu gegrift in mijn brein. Kennelijk had ik er een heel stuk lopen voor nodig. Dat brein dat nu misschien nog wel eens wat denkt, maar dan niet roept. Eerder denkt, hoe zit dat eigenlijk? Op zoek naar het verhaal erachter zonder direct te oordelen. Want die vooroordelen, zijn dat misschien geen veroordelingen? Een stempel plakken zonder de waarheid te kennen. Projecteren we dan niet onze eigen mankementen op die van een ander? We lopen waarheden uit de weg omdat een oordeel vellen makkelijker is dan het gesprek aangaan. Het is makkelijker een stempel te plakken dan op zoek te gaan naar het verhaal ergens achter, de waarheid te kennen.

De laatste decennia is het oordelen en veroordelen alleen maar makkelijker gemaakt door de komst van een digitale wereld. Een wereld waarin we elkaar niet zien, waarin we verscholen zitten achter een scherm. Waarin we het gesprek met elkaar niet meer aangaan in het park, in de kroeg of openbaar vervoer. Een wereld waarin we misschien wel vervreemden van elkaar in plaats van nader tot elkaar te groeien. Want dat groeien, dat doe je juist door niet te oordelen en veroordelen. Groeien doe je door die dialoog aan te gaan, door dat gesprek aan te knopen, door met een open hart open vragen aan elkaar te stellen. Groeien ga je van die waarheid vinden, of jouw brein met dat vooroordeel van je nou gelijk had of niet!